Wat dat zijn? Dat zijn de –meest kromme- platgetreden paadjes naast het officiële voetpad die een kortere en/of efficiëntere weg zijn naar de bestemming dan de officiële route. U weet wel, het voetpad om het grasveld is 10 meter recht – 90 graden naar links of rechts – 10 meter recht. En iedereen snijdt die hoek af. Meestal blijven ze de eerste meters nog wel enigszins parallel lopen met het voetpad, maar dan wordt het toch wel erg aanlokkelijk om af te snijden, en vervolgens stapt men weer op het normale voetpad.
De stedenbouwkundige inrichters van de openbare ruimte houden niet van olifantenpaadjes: zo hebben ze het niet bedacht! Dus komt er een prikkeldraad, een hek, een heg, een sloot of een bewaker. Maar bloed kruipt waar het niet gaan kan, dus zodra er een kans is, komt er weer een olifantenpaadje.
Hetzelfde heb je met organisaties: de directeur / consultant / IT-specialist verzint een proces, en daar moet iedereen zich aan houden. Berucht in dezen zijn de scripts bij telefonische verkoop: er staat 13 seconden voor het zeggen van “hallo hoe gaat het met u”, en vervolgens moet krampachtig een voorgeschreven weg gevolgd worden om luiers te verkopen. Maar de bejaarde aan de andere kant is doof, denkt dat de verkoopster de kleindochter is en wil eigenlijk over de sneeuw van vanmorgen praten. Een geïrriteerde verkoopster en een teleurgestelde bejaarde zijn de resultaten.
Heel vaak zijn de creatieve, onorthodoxe oplossingen gewoon beter, en dan vind ik de regelgever die hiervoor open staat een hele goede.
Dit is een voorbeeld, maar zo zijn er veel meer. Er zijn veel mensen (ook ikzelf, ik geef het toe) die in eerste instantie vooral het voorgeschreven pad willen volgen: daar is over nagedacht, het is een bewezen concept, niets is 100% perfect maar we doen het gewoon zoals het hoort. Andere mensen passen niet in een keurslijf (hoe vrij dat ook moge zijn). Elk voorschrift is voldoende reden om daar tegen in te gaan. Voor de ouders onder u: vrijwel alle pubers willen zich zo opstellen. En als je als ouder daaraan toegeeft en de oude regel verandert in een nieuwe, is dat voldoende reden om daar weer tegen in te gaan.
Tussen deze twee uitersten zit de “normale” mens: regels zijn handig en iedereen moet zich daaraan houden, behalve ik als dat zo uitkomt. Agent, ik had haast, dus daarom mag ik toch wel iets harder rijden/ hier parkeren / door rood licht? Nee, die andere meneer: die rijdt veel te hard enzovoort.
Er is een heel mooi – helaas uitverkocht- fotoboek over olifantenpaadjes uit 2011. Daarin staan allerlei prachtige voorbeelden van olifantenpaadjes en de soms zeer creatieve oplossingen van de regelgever om daarmee om te gaan. Het mooiste voorbeeld vind ik een duidelijk illegaal paadje met daarnaast een gemeentelijke afvalbak (Klik hier voor de foto).
Deze fysieke oplossingen kunnen we in veel omstandigheden vertalen naar een organisatie. Soms is het hek met prikkeldraad, hoogspanning en een bewaker gewoon nodig. Maar heel vaak zijn de creatieve, onorthodoxe oplossingen gewoon beter, en dan vind ik de regelgever die hiervoor open staat, en die oplossing verheft tot (voorlopige) regel een hele goede. Per slot van rekening: u gebruikt naar de bushalte toch ook dat olifantenpaadje…
Bauke Wolters